«حافظ» شیرازی است یا اصفهانی؟!
تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۰۴۳۷۳
نظر شما درباره شرح‌های غزلیات حافظ چیست؟
شرح‌هایی که درخصوص اشعار حافظ انجام شده، حتی قدیمی‌ترین‌شان از روی دست همدیگر نوشته شده‌اند. این شرح‌ها عموما یا عرفانی هستند یا اجتماعی. وقتی ما ویکی‌پدیای حافظ را می‌خوانیم در قسمت عمده‌ای از آن می‌بینیم که از دو دهه نخست زندگی حافظ هیچ شرح‌حال دقیقی نداریم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بارزترین چیزی که درباره حافظ داریم این است که می‌گویند حافظ شیرازی. ولی وقتی مقالات را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم مطالبی درخصوص شیرازیبودن او بوده که بعدها در دیوان حافظ مطرح شده است. دیوانی که بعد از فوت او جمع‌آوری شده. در حقیقت شیرازی‌دانستن حافظ مصادره به مطلوب شده است.
حافظ، شاعری شیرازی است یا اصفهانی؟
وقتی که ما در مقابل یک شخصیت جهانی مثل حافظ علامت سؤال نمی‌گذاریم و تعاریفی که چه‌بسا از روی همدیگر نوشته شده‌اند را به‌عنوان تعریف غالب به عموم مردم تحمیل می‌کنیم این اتفاق می‌افتد که عده‌ای برای شیرازیبودن حافظ به چهار بیت از دیوان او که در آنها واژه‌های «گلگشت»، «مصلی» و «شش‌جهت» و... به کار رفته استناد می‌کنند و می‌گویند که حافظ دارد از شهر خودش تعریف می‌کند.
اولا من وصف شهر را کمتر در شاعران آن دوره دیده‌ام. دوما با توجه به ریشه‌شناسی اشعار می‌توان تعبیر کرد که حافظ از شهر دیگری که زادگاهش بوده به شیراز کوچ کرده و دارد از زیبایی‌های شیراز تعریف می‌کند. آب‌وهوای شیراز، یک آب‌وهوای قاره‌ای است با درخت‌های نخل فراوان. کل دیوان حافظ را بگردید یک بیت پیدا نمی‌کنید که یک کلمه در باب درخت نخل و رطب گفته باشد. آب‌وهوایی که در اشعار حافظ یاد شده (باد صبا) یک آب‌وهوای معتدل است. یعنی جغرافیا و جهانی که حافظ در اشعارش نشان می‌دهد با زیست‌بوم او یعنی شیراز متفاوت است.
ازطرف دیگر عده‌ای مانند اسحاق طغیانی و فخرالزمان قزوینی با استناد به بیت: «ای صبا گر بگذری بر ساحل رود ارس ...» معتقدند که حافظ متولد کوهپایه اصفهان بوده و تا هفت‌‌سالگی در آنجا ساکن بوده و بعدها با حمله مغول یا در روزگار اتابکان فارس از اصفهان به‌همراه خانواده به شیراز کوچ کرده است.
اولا من نمی‌توانم این دو دیدگاه را قبول کنم، چراکه اگر براساس یک‌سری اشعار می‌گویند که حافظ اهل اصفهان است پس باید ابیاتی را که حافظ در آنها صراحتا اسم شیراز را آورده را هم جدی بگیرند و قبول کنند که حافظ اهل شیراز است. دوما سؤالم از مفسرین این است آن قسمت‌هایی که مطلبی نیست را شما چگونه تفسیر می‌کنید؟ باید بدانیم که زندگی حافظ، دیوان اشعار و حتی قبرش نخستین بار بعد از دهه ۴۰ با وجود دانشگاه تهران و حضور اساتید اولیه این دانشگاه در میان ایرانی‌ها مهم شد و بعدها نمود جهانی پیدا کرد. ساخت مقبره کنونی حافظ به دهه ۴۰ برمی‌گردد و هزینه ساختش از محل موقوفات شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی است. براساس کتاب «شرح‌صفا» در زمان حافظ رابطه نزدیکی بین اردبیل و شیراز بود، به‌گونه‌ای که برادر شیخ‌صفی‌الدین حاکم شیراز بوده و چندی از شیوخ شیراز از قطب‌های اردبیل بودند.
آیا حافظ روان‌شناس است؟
بله. بحث روان‌شناسی مثبت‌گرا در اشعار حافظ یک بحث جدی است. دقیقا آن چیزی که مارتین سلیگمن تحت‌عنوان روان‌شناسی مثبت‌گرا در کتابی با عنوان «از بدبینی به خوشبینی» در آمریکا انجام می‌دهد. من نیز پژوهش‌هایی درخصوص شعردرمانی انجام داده‌ام و در ۱۵۰ برنامه شرح انگیزشی غزلیات حافظ، در رادیو فرهنگ، تأثیر حافظ بر مبنای روان‌شناسی مثبت‌گرا را بررسی کردم تا اثبات کنم که حافظ یک شاعر روان‌شناس است. اشعار حافظ شکلی از مشاوره و درمان روان‌شناسانه بر مبنای حکمت ایرانی دارد و به همین دلیل است که فال حافظ تفسیر حال مخاطبش است. چون حال مخاطبش را به‌گونه‌ای می‌فهمد و تحلیل می‌کند که یک روان‌شناس برای مراجع خود تحلیل می‌کند. حافظ در بیتی می‌گوید:
باغ مرا چه حاجت سرو و صنوبر است
شمشاد خانه‌پرور من از چه کمتر است
در تفاسیر می‌بینیم که مفسرین سرو و صنوبر را کنار هم می‌گذارند و یک معنای ساده و ظاهری از بیت ارائه می‌دهند، درحالی‌که یک مفهوم روان‌شناسانه امروزی در این بیت داریم. حافظ عناصر زیباشناختی یار خانگی خود را بر عناصر زیباشناختی غیر ترجیح داده است. در نتیجه به اینجا می‌رسیم که گاه حافظ درست مثل یک روان‌شناس در هر بیت با حفظ معنای واحد طولی، مفهومی را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد تا به نتیجه مثبت برسد.
فعالیت کنونی شما؟
در حال نگارش کتاب «اردبیلی‌ها» هستم که مرام‌نامه‌ای است در خصوص رفتارهای مدنی اردبیل از گذشته تا به امروز. در حقیقت در ۱۰۵مدخل، ۱۰۵رفتار مدنی اردبیل را در صدسال اخیر به‌روزرسانی کرده‌ام و سرتیتر دادم. مثلا رفتاری مثل آهسته راه‌رفتن در شهر اردبیل. قدیم‌ها معتقد بودند که اردبیل مدخل بسیاری از عرفای زمان صفویه بوده است به همین خاطر نباید به این خاک بی‌احترامی کرد. ان‌شاءا... تا پایان مهرماه این کار را به ناشر تحویل می‌دهم.
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: حافظ شیرازی اصفهانی شعر اشعار حافظ روان شناس شرح ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۰۴۳۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تماس بیش از ۱۰ هزار اصفهانی با ۱۳۷ در هفته نخست اردیبهشت
رئیس مرکز ارتباط مردمی شهرداری اصفهان گفت: در هفته نخست اردیبهشت سال جاری حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ تماس از سوی شهروندان با سامانه ۱۲۵ دریافت شد که از این تعداد ۳۵۰۰ تماس موضوع مشاوره‌ای بوده است.
محمد قاسمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه در هفته نخست اردیبهشت سال جاری حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ تماس از سوی شهروندان با سامانه ۱۲۵ دریافت شد، اظهار کرد: از این تعداد ۳۵۰۰ تماس موضوع مشاوره‌ای و حدود ۷۰۰۰ تماس موضوعاتی بود که شهروندان نکاتی را مطرح کردند که به مناطق اعلام شد و پیگیر هستیم تا در سریع‌ترین زمان ممکن به نتیجه برسد.
وی با بیان اینکه هفته گذشته درخواست‌های اجرایی بیشتر بود، افزود: با توجه به وزش باد در هفته گذشته و بارش در نقاط شهر اصفهان، افزایش تماس‌ها را در این دو حوزه بیشتر شاهد بودیم و حدود ۲۰۰۰ تماس فوری داشتیم که در قیاس با هفته‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشت، همچنین رفع خطر موضوعاتی که مطرح شده بود بیشترین آمار را به خود اختصاص داد.
رئیس مرکز ارتباط مردمی شهرداری اصفهان با اشاره به موضوعات رفع خطر تصریح کرد: و رفع خطر درختان اعم از شکستگی شاخه، سقوط درخت یا شاخه درختان موضوع اول و پس از آن رفع خطر حفره‌ها موضوع دوم بود که با جدیت توسط همکارانم در شهرداری اصفهان پیگیری شد و امیدواریم به نتیجه لازم برسد.
قاسمی خاطرنشان کرد: همکارانم در منطقه ۶، حوزه معاونت ترافیک برای روان‌سازی ترافیک چهارراه فرایبورگ اقدام کردند که از طرف شهروندان برای انجام این کار قدردانی می‌کنم، همچنین حوزه نت منطقه ۳، مشکل روشنایی بوستان‌های محلی خیابان سنبلستان را رفع کردند.
کد خبر 748852
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند